27 mei 1940: Bloedbaden van Vinkt en Meigem

Maar op het einde van de Achttiendaagse Veldtocht waren er toch enkele bloedige incidenten. Toon (°1919, Izegem) zat bij zijn ouders in de kelder ondergedoken toen de eerste Duitsers in de West-Vlaamse stad verschenen: ‘Ze waren heel gemakkelijk tot Izegem geraakt, maar toen beweerden ze dat er Belgische sluipschutters, als burgers verkleed, op hen hadden geschoten. Ze namen de voorname mensen gevangen om hen later eventueel te berechten.’ Vooral op plaatsen waar hard gevochten was gebeurden zulke incidenten. Izegem zou volgens Toon gered zijn door de capitulatie van België op 28 mei. Maar niet overal kwam de wapenstilstand op tijd.

Veteraan Etienne (°1919, Lokeren) vertelt in Zo was onze oorlog hoe hij in de Westhoek krijgsgevangen was gemaakt en in een colonne oostwaarts werd gestuurd: ‘In een dorpje bij Deinze lieten de Duitsers ons in de kerk voor wat verkoeling, want het was toen snikheet. Plots verscheen er een burger die een Duitser doodschoot! Meteen dreven de Duitse soldaten ons uit het kerkje en zetten ons op een wei. Ze dwongen de vrouwen en kinderen de kerk in en van op het doksaal smeten ze handgranaten op hen. Het was verschrikkelijk. Tot aan de wei hoorden we de vrouwen en kinderen huilen en gillen.’ Het dorpje waar Etienne passeerde was Vinkt of Meigem, beide in de buurt van Deinze. Eind mei speelde zich daar een drama af dat deed denken aan de bloedbaden in augustus 1914. In totaal kwamen meer dan 140 burgers om tijdens dit vergeten drama van de Tweede Wereldoorlog.

Op 25 mei kwamen in Meigem zestien burgers om bij granaatinslagen. Iets later namen de Duitsers een honderdvijftigtal inwoners van Deinze als gijzelaars. Ze wilden hen gebruiken als levend schild om de strategisch belangrijke kanaalovergang in de stad te veroveren. In de chaos kwam een Duitse bom midden in de groep terecht. 38 gijzelaars overleefden de bominslag niet.

27 mei was nog gruwelijker. Sinds de dag ervoor zaten tientallen mensen opgesloten in de kerk van Meigem. Terwijl de gevangen gijzelaars verschrikt in de kerk hun vrijlating afwachtten, concentreerde de Slag om het Schipdonkkanaal zich vanaf 27 mei op het naburige Vinkt. Rond drie uur in de namiddag was het dorpje na hevige gevechten door de Duitsers ingenomen. Al snel bleek dat de Duitsers uit waren op wraak. Ze beweerden dat de burgers op hen hadden geschoten. De inwoners van Vinkt werden uit hun huizen gejaagd. Vrouwen en kinderen moesten op een weide toezien hoe hun mannen in colonnes naar Meigem werden gedreven. Onderweg en op het dorpsplein van Meigem toonden de Duitsers geen genade voor de mannen. In totaal schoten ze 38 van hen dood. Elders in Vinkt deden zich gelijkaardige drama’s voor, waarbij burgers werden samengedreven en nog zeker negentien van hen de kogel kregen. Tot overmaat van ramp viel er een bom in de kerk waar de gegijzelde bevolking was opgesloten: nog 27 andere burgers kwamen om.

De gespaarde inwoners van Vinkt moesten de nacht doorbrengen op de weide, gevangen tussen de moordenaars van hun buren en familie. In de vroege ochtend van 28 mei kondigde de koning de capitulatie van België aan, maar daarmee was de Duitse woede niet bekoeld. Nog eens negen mannen werden gefusilleerd. Sommige van hen moesten eerst hun eigen graf delven om daarna aan de rand de kogel te ontvangen. In totaal waren 86 burgers zonder enige vorm van proces terechtgesteld. Soldaat Etienne, die waarschijnlijk op dezelfde weide werd gezet als de burgers van Vinkt, vertelt het verhaal echter anders. Volgens hem was het een burger geweest die de Duitsers eerst had aangevallen. Ook de ontploffing in de volle kerk interpreteerde hij anders: voor hem waren het de Duitsers die de gijzelaars brutaal hadden afgemaakt, terwijl het waarschijnlijk zelfs een Belgische bom was die de kerk van Meigem trof.

Meer lezen? Website Vinkt (oorsprong van de foto’s) en Go2War2