75 jaar geleden, in de late avond van 17 oktober sloeg een V in op de Molenstraat in Keerbergen, de gemeente waar in het hotel Le Grand Veneur de geheime operatie Antwerp X werd geleid. Het ging naar alle waarschijnlijkheid om een V2-raket, een van de eerste die Antwerpen had moeten bereiken. Ook in Wijnegem (meer info), Rupelmonde (meer info) en Temse (meer info) waren V2’s volkomen verkeerd neergestort.
Lees hieronder een fragment uit mijn boek Elke dag angst over de inslag en Antwerp X, met dank aan  Maarten Gabriels, de jonge man die zich inzet om het oude luxehotel Le Grand Veneur als erfgoed te bewaren en te erkennen als symbool van de strijd tegen de V-bommenterreur.
Een neergehaalde V1 in Hoevenen (Stabroek, waar ik deze zaterdag een lezing geef! Meer info via deze link!)

ANTWERP X

Antwerp X ontstond amper een week na de bevrijding van de stad. Het geallieerde opperbevel hechtte veel belang aan de Antwerpse haven. Het was immers de enige directe aanvoerslijn naar het front die vrijwel intact was gebleven. Snel doorstoten naar Berlijn, de oorlog beëindigen en de Russen voor zijn, dat kon alleen als Antwerpen standhield. Dankzij hun ervaring tijdens het zomeroffensief op Londen namen de Britten al in september het voortouw bij de verdedigingsplannen. Begin oktober arriveerden de eerste radarinstallaties en grote zoeklichten, en werd voorlopig afweergeschut ingezet. Op 15 oktober volgde het bevel tot versterking door de Amerikaanse luchtafweer, die vier dagen later de missie in handen kreeg.

Op 19 oktober werd Antwerp X geboren. De ambitie was om de helft van de V1’s af te schieten. Generaal Clare H. Armstrong kreeg de leiding vanuit het hoofdkwartier in de Antwerpse Pelikaanstraat. In het stadscentrum vormde de Boerentoren het centrum van de luchtaf- weer. Vanaf de bovenste verdieping van de wolkenkrabber speurden mannen de horizon af en communiceerden ze over de plaatsen waar V’s waren ingeslagen. Vanaf het moment dat Antwerp X in actie was, klonk bij een gespotte V1 telkens het luchtalarm. De sirenes stelden de Antwerpenaren helemaal niet gerust, integendeel.

Op 26 oktober was Antwerp X operationeel: zes bataljons met elk zestien kannonnen en drie bataljons met lichtere luchtafweer in de omgeving van Lier knalden naar de overvliegende V1’s. De volgende dag ontdekte een Amerikaans bataljon twee V1’s, die vanuit het zuid-oosten kwamen aangevlogen. Ze konden meteen zegevieren: beide werden neergehaald. De successen volgden elkaar in ijltempo op. Op 10 november namen de Amerikanen het over van hun Britse collega’s, die de opdracht kregen om Brussel te verdedigen. Generaal Armstrong behield het opperbevel, maar verhuisde naar het luxehotel Le Grand Veneur in Keerbergen, dat ideaal gelegen was tussen Brussel en Antwerpen en geen V-inslagen hoefde te vrezen. De eetzaal van het hotel werd het zenuwcentrum van Antwerp X. In februari werd een tweede hoofdkwartier opnieuw in Antwerpen gevestigd, ditmaal in de Rubenslei.

Le Grand Veneur in de jaren ’50

Armstrong zette meteen de grote middelen in. Ruwweg trok hij twee geschutsgordels rondom de Antwerpse haven: de eerste halve cirkel op 22,5 kilometer en nog 16 kilometer verder een tweede. Ondanks de beschikbaarheid van radaraparatuur bleken verkenners op de grond noodzakelijk. Britse waarnemingsposten, die via radio’s communiceerden over gespotte V1’s, vestigden zich bijgevolg in een buitenste gordel nog tientallen kilometers verderop.

Herdenkingsplaat in Le Grand Veneur

De geallieerden wisten dat de aanvliegroutes in een kort tijdsbestek konden veranderen, en in dat geval moest de luchtafweer zich snel kunnen herpositioneren. Elke overvliegende V1 leidde tot een race tegen de klok. Gemiddeld hadden de kanonnen acht minuten om raketten af te schieten, maar vaak kwamen de bommen met tientallen tegelijk. Hoewel het geallieerde opperbevel de stoere woorden niet schuwde – Eisenhower had Armstrong ‘alle nodige middelen beloofd, want Ant- werpen mocht niet vallen’ – was het niet mogelijk om een sluitende verdedigingsgordel rond de stad op te bouwen.

In het rapport van Antwerp X werd gesproken van een groot succes: eind november hielden de geallieerden maar liefst 62 procent van de V-bommen tegen. In totaal waren er 648 V1’s in de lucht vernietigd. Daarbij werden 531.960 granaten gebruikt, meer dan 7000 per dag. Nog 1535 andere V1’s waren neergestort na een treffer. In totaal hadden ze 2183 vliegende bommen tegengehouden op weg naar hun doelwit Antwerpen. Gelukkig vielen de meeste V1’s die door de mazen van het net waren geglipt niet op de stad. Toch werd het beoogde doelwit door in totaal 211 vliegende bommen getroffen.

17 OKTOBER 1944

Rond halftwaalf ’s nachts weerklonk een onwaarschijnlijk luide knal in het Keerbergse dorpscentrum. De geschrokken dorpsbewoners wisten al snel dat er iets vreselijks was gebeurd in de Molenstraat. Een lokale geschiedschrijver reconstrueert wat er die avond gebeurde: ‘De pannen werden van hun latten gelicht en overhoop gerommeld. Ruiten sprongen stuk en de scherven vlogen in het rond. Heel fijne stukken glas drongen met geweld in muren, kledij en meubels. Plots werd het stil.’

‘De molenaar kwam met een stallicht in de hand en met blote voeten in zijn klompen naar buiten en zag direct dat zijn windmolen (zijn broodwinning) nog recht stond. Frakke, zijn zoon, kwam achterom gelopen en riep: “De Max zit in zijn kot te bibberen en er liggen wat pannen op de grond!” Een vreemd riekende zware damp viel langzaam neer. “Het is bij Verschoren en Ceulemans te doen!” Stofwolken dwarrelden ginder neer in het zwakke maanlicht. Frakke liep ernaar toe en zag dat het dak van Stepmann’s buitenverblijf weggevlogen was. Het huis van Verschoren was verwoest. Hij hoorde verschillende mensen kelen als varkens. Het dak was omhoog gelicht door de ontploffing en terug neer gesmakt. Al de muren lagen tegen de grond. Een van de draagbalken lag op de bewoners.’

Van de vier geknelde slachtoffers was de zogenaamde Mie Kloemp (bijnaam voor Barbara van Win) het er ergst aan toe. De hoogzwangere vrouw bloedde zo erg dat de toegesnelde dokter niets meer kon doen. Ze overleed ter plaatse. Haar lichaam werd met een kruiwagen naar een ruimte in het gemeentehuis gebracht.

Naast de vernielde woning van Verschoren gaapte een put van ± 9 meter diameter en zeker 10 meter diep. Aan de overzijde van de straat was het huis van Jef Ceulemans en Bertha Verreth omvergeblazen. Van de achtergevel bleef een meter staan en de fiets van Jef stond er nog tegen aan. Als bij wonder vielen hier geen doden of gekwetsten. Gelukkig sliep de dochter Juliette die nacht bij haar moeder op de kelderkamer. Haar eigen bed werd vernield door een balk van het dakgebinte. De dochter, licht gewond aan haar hand, kon zich met wat moeite vrijmaken van onder het puin en slaagde erin haar moeder te bevrijden van onder de brokstukken.

Generaal Armstrong inspecteert een uitgebrande V2-motor in Keerbergen. Het is onduidelijk of het over de resten van de V2 ging die op 17 oktober neerstortte.

2 gedachten over “75 jaar geleden… een V2 op Keerbergen, vlak bij het hoofdkwartier van Antwerp X

  1. Bedankt Pieter 50 jaar geleden had ik herexamen geschiedenis nu interesseert me dat denk dat ik al uw boeken heb als ik thuis ben(nu 24 d. Zillertal Tirol Österreich) eens zien of ik dit boek reeds bezit

Plaats een reactie