Vandaag stonden we in Mortsel stil bij wat er 79 jaar geleden op 5 april 1943 gebeurde: 936 doden bij het Amerikaanse bombardement van 5 april 1943. Hieronder staat mijn herdenkingstoespraak. Meer info over het bombardement: www.5april1943.be.
Op mijn scherm zie ik een meisje met angstige ogen in een schuilkelder. Ik schat haar zo oud als mijn oudste zoontje: bijna zes jaar. Ze kijkt in de camera. Ik zie de tranen in haar ogen. In een taal die ik niet begrijp zegt ze een kort zinnetje. In de ondertiteling lees ik: ‘Ik wil niet sterven.’
De taal die ze spreekt is Oekraïens. En toch is Mortsel niet veraf.
Ze woont in een buitenwijk in Marioepol. Een tweede zinnetje: ‘Ik wil gewoon dat het stopt.’
Hoe zou dit meisje binnen 79 jaar terugkijken naar de oorlog? Op dezelfde manier als hier in Mortsel? Zou ze na lang zwijgen eindelijk haar verhaal doen aan de jeugd? Zou ze samen met de andere slachtoffers de tranen over Marioepol blijvend herdenken?
Afgelopen weken hebben we allemaal beelden gezien die doen denken aan die noodlottige 5 april 1943. Dat meisje blijft mijn gedachten beheersen. Zou ze ondertussen gebombardeerd zijn? Waarschijnlijk wel. Haar leven is in handen van de moedige hulpverleners die haar uit de puinen bevrijden.
Op het nieuws zie ik beelden van al die sterke helpende handen.
Blussende brandweermannen tussen oorlogspuin, hulpdiensten in een oorlogswaanzin.
Het doet me denken aan Pierre de Schepper, vrijwillige brandweerman op 5 april. Die vertelde: ’De hele nacht heb ik mijn kameraden geholpen met blussen of hielp ik lijken verzamelen. Op zo’n ogenblikken moet ge u wapenen tegen wat ge ziet, want anders gaat ge er zelf aan kapot.’
Een gebombardeerde theaterzaal, tot één bomput herleid. Het lijkt wel Sint-Vincentius vlak aan ons eigen theater. Daar trokken de hulpverleners naartoe, moedeloos, zoekend in de bomput waaruit ze de lichamen van honderd kinderen uit haalden. Yolante Weyten was een van hen. Ze getuigde: ‘Mijn job was de kinderen uit de put halen. Dat was vreselijk. Ik moest erin stappen en ze wegdragen. De moeders van die kinderen stonden rond de put. Ze waren kwaad en riepen naar de vliegtuigen. Ze kwamen hun kinderen halen, maar we mochten die niet meegeven. Maar allé, kun je die uit hun armen trekken? Dat kan je niet. Op een kruiwagen of een kapotte deur namen ze die kleintjes mee.’
Nog een beeld van vandaag: een Oekraïense chirurg die in plaats van zieken nu oorlogswonden behandelt in de kelder van een kapotgeschoten ziekenhuis. Hij vertelt een Vlaamse journalist dat hij alle mogelijke wondes ziet: ‘Dit heb ik nog nooit meegemaakt.’ Dat zei chirurg Gerard ook op 5 april: ‘De gewonden werden om zo te zeggen voor de deur afgekapt. In korte tijd was het ziekenhuis overbelast. Bedden werden in alle gangen opgesteld. De verwondingen waren van de meest uitlopende aard. De hoofdchirurg wees de volgorde aan. We opereerden op vijf tafels tegelijk.’
De tranen van de moedige hulpverleners. De tranen over Mortsel. De tranen over Oekraïne.
Laten we hopen dat volgend jaar bij de tachtigste herdenking vrede gevierd mag worden en oorlog enkel herdacht.
– Toespraak Pieter Serrien op de 79ste herdenking van het bombardement op Mortsel, als auteur van Tranen over Mortsel en voorzitter van de vzw 5 april 1943.
Pieter Serrien 
Knappe beschouwing Pieter. Bedankt hiervoor.
Intersting ad appropriate reminder. I was in Wiolryk in 1943. Will never fotget it.
Ach Pieter, en dit te lezen op deze zondagmorgen 3 april 2022, de dag waarop mijn vader begraven werd, een blijvende emotie, uw prachtige speech grijpt me ten zeerste aan, mede omdat mijn vader na de 2e W.O. een levenslang trauma opliep, waar heel soms over gesproken werd, hij was 20 toen de oorlog begon, en had teveel gezien en gehoord. Dan – konden wij na onze puberjaren, misschien herinneren wat mensen elkaar aandeden – , zoals hij dat destijds uitlegde aan ons, als hij emotievol de 4 mei(Dodenherdenking) bijwoonde en wij onwelwillend mee moesten…..dit nu beseffend en meemakend in de dagelijkse toevoer van nare emoties, en de herinnering maakt deze dag een zeer realistisch moment…Dank voor je speech en je bestaan, Pieter.
pieter bedankt voor inzage jouw toespraak “mortsel 1943” gevoelig gevat ben zeer geraakt
ik was toen 9 school deurne noord alarmgeluid voor bombadeùent reeds gewend …
via radio(distributie) en vlug daarna op straat kwamen nieuws omvang rarmp moeders kwamen bij ons hun kinderen uit school halen
mbg + sory typfouten : veminderd zicht Frans Ph
Geachte heer, Beste Pieter,
Bedankt voor uw geëngageerd opzoekingswerk en frisse aanpak! Ik wens verder op de hoogte gehouden te worden van uw knap werk en publicaties!
Ik ben de kleinzoon v
Met vriendelijke groet,
René C.J. MINTEN Stevoortsekiezel 276 3512 Stevoort-Hasselt Belgium 0032 (0)497 94 58 49 minten.rene@telenet.be
Peter,
We have had contact before. I am an “ouden” Wilrykenaar living in Canada since 1963. I remember the bombing of Mortsel, more speifically the pupose was to destroy the ERLA factory.
Francois Van Eynde
I lived in Wilryk and was 12 years old when the bombing happened . I remember the planes flying over our area.