‘Ineens een slag, gelijk een bliksem.’ Emilia vertelt over haar maandagnamiddag 5 april 1943. Samen met andere jonge meisjes werkte ze toen in een donkere zaal van de Gevaert-fabriek. Plots sloeg een lichtflits door de zaal. ‘Wij moesten langs de trappen naar beneden en ondertussen was alles boven aan het instorten.’ Emilia kon net op tijd ontkomen, terwijl een vliegtuigbom de werkplaats in een brandende gevangenis veranderde, waar 41 werknemers van Gevaert omkwamen.
Emilia haastte zich naar huis, maar kon de tram niet betalen omdat ze alles had achtergelaten in de uitgebrande donkere zaal: ‘Toen zei een oud vrouwtje, zo oud als ik nu ben, dat zij wel voor ons zou betalen, zodat we naar huis konden. Toen ik thuis was, helemaal zwart van het roet, stond mijn familie mij daar op te wachten.’ Pas toen ze in Mortsel aankwam werd de omvang van de ramp duidelijk. Oude-God was met de grond gelijk gemaakt. Amerikaanse bommenwerpers hadden hun vizieren op de Erla-fabriek gericht. Daar herstelden Belgische arbeiders onder de supervisie van de Duitse bezetters jachtvliegtuigen. Maar hun bommen misten het doelwit. Slechts enkele bommen troffen de Erla, de rest viel op de scholen, huizen en straten van Oude-God. De balans was gruwelijk: 936 doden, waaronder 209 kinderen.
Lieven Gevaertarchief, historisch archief Agfa-Gevaert N.V.
ABN, taal- en cultuurvereniging Agfa-Gevaert N.V.
nodigen uit voor de lezing
De Gevaert-fabriek en het bombardement op Mortsel
door Pieter Serrien
Plaats: Kaleidoscoop, Molenstraat 50 Mortsel
Datum: zondag 20 maart om 14u00 en 19u00
Inkom GRATIS De inschrijving is verplicht met melding aantal personen, middag- of avondlezing dit via lgaabn@gmail.com (Guy Wenselaers tel . 03 444 33 18).
Beschrijving
Het Agfa-Gevaert N.V. Historisch Archief verzamelt en documenteert alles wat informatie verstrekt of getuigt over Lieven Gevaert, L. Gevaert & Co, N.V.; Gevaert Photo-Producten en Gevaert-Agfa N.V. (ruw geschat tussen 1868 and 1971).
Het archief omvat bedrijfsarchieven, foto’s, affiches, video-opnamen, films, advertenties, brochures, kleine instrumenten, fotocamera’s, folders, nieuwsbrieven, verpakkingsmateriaal, gelegenheidsdrukwerk, memorabilia…
Archieven van andere bedrijven behorende tot de groep worden slechts passief verzameld. Er bestaat een geschreven index met descriptoren eveneens raadpleegbaar op scherm.
In 1935 gingen talrijke archieven verloren, toen na de dood van Lieven Gevaert documenten, daterend uit de oprichtingsperiode (1894 – 1920), werden vernietigd. Vanaf 1963 werden ‘Gevaertiana’ op privé-basis verzameld en later overgedragen. Het Historisch Archief ontvangt sinds 1985 regelmatig historisch interessante archivalia afkomstig van de bedrijfsarchieven en tracht tot op dit ogenblik nog verdere nuttige informatie in te winnen, o.a. tijdens mondelinge interviews. Sedert 1988 is het Lieven Gevaertarchief gehuisvest in het Varenthof (Deurne-Antwerpen).
ABN taal- en cultuurvereniging Agfa-Gevaert N.V.
E-mail : club.ABN@gmail.com
Historicus Pieter Serrien
Na zijn licentiaatthesis over de omgang met luchtaanvallen, schreef hij in 2008 in opdracht van de stad Mortsel een uniek verslag van de verhalen van de slachtoffers van het bombardement. Honderden getuigen vertellen in zijn boek Tranen over Mortsel hoe zij de ramp beleefden. Een jaar later herwerkte Pieter de verhalen verder in een historische wandeling. Hij neemt je mee naar de plaatsen en laat de getuigen aan het woord. Vandaag wil Pieter de talloze verhalen die hij optekende doorvertellen.
Tijdens deze lezing presenteert Pieter Serrien zijn onderzoek. Hij geeft een grondige achtergrond en laat getuigen uitvoerig aan het woord. Aan de hand van foto- en archiefmateriaal voorziet hij een unieke blik op de gebeurtenissen van 5 april. Hij betrekt zijn eigen ervaringen als historicus bij het grotere verhaal en beantwoordt vragen over het verder onderzoek naar het bombardement.
In kader van de lezing doorploegde Pieter samen met de medewerkers van het Gevaert-archief de bijzondere geschiedenis van de fabriek tijdens het bombardement. De resultaten van dit onderzoek komen uitvoerig aan bod tijdens de lezing en worden aangevuld met getuigenissen en foto’s.
Pieter Serrien 
Wat toevallig : de bomb-run werd ingezet boven Lokeren ; http://militaria.forum-xl.com/viewtopic.php?f=61&t=1309
Waar kan men de lijst met namen van de 936 slachtoffers vinden? Ik ben op zoek naar voorouders afkomstig uit Mortsel en die verdwenen zijn. Moest ik een naam en misschien een adres terugvinden zou dat gemakkelijker zijn. Dank bij eventuele hulp.
Ouwerkerk (Nederland, Schouwen-Duiveland), 15 september 2011
Geachte mevrouw,
Bij toeval vond ik uw vraag, over een lijst met slachtoffers van het bombardement op Mortsel. Deze is wellicht al door anderen beantwoord. Nietemin een korte reactie. Op deze site (http://www.praats.be/erlawebe-o.htm) is informatie voorhanden (2011).
In onze familie is over dit drama altijd met de nodige eerbied gesproken. Van mijn moederskant was voor de 2e wereldoorlog mevrouw Klein getrouwd met de heer Heuten, toen woonachtig in Mortsel. Bij het bombardement kwam hun dochter Toosje om, en werd gevonden in de armen van een zuster. Deze gebeurtenis heeft natuurlijk een grote invloed gehad op het verdere leven van deze familie. Het gezin bestond uit vader,moeder, dochter en zoon. Deze zoon werd naderhand priester en woont hoogstwaarschijnlijk nog steeds in de omgeving van Antwerpen.
Jos M. Nijs (Jos.M.Nijs@Gmail.Com)