27 november 1944: V2 Teniersplaats Antwerpen

Getuigenissen (fragmenten uit Elke dag angst)

De Oelegemse student Jos Van Duppen (°1929) schrijft in zijn memoires hoe hij aan de dood ontsnapte toen hij op de Meir wandelde in de richting van de Leien: ‘Ik was op weg om ergens een passerdoos te kopen. Ik had steeds de neiging om langs de straatzijde te lopen, gehaast en aldus de stroom mensen ontwijkend die midden op het voetpad wandelden. Dat was mijn geluk. De bom viel op de hoek van de Frankrijklei en de Meir, aan het café dat een ontmoetingsclub voor Britse soldaten was. Ik heb geen ontploffing gehoord, noch iets gezien. Toen ik mijn ogen opende, lag ik midden op straat en boven mij bogen zich twee in het wit geklede personen van het Rode Kruis. Zij trokken mij recht en onderzochten me oppervlakkig, maar ik mankeerde blijkbaar niets. Ik voelde nergens pijn en hoorde niets. Op hetzelfde moment zag ik de ravage rondom mij en toen kwamen langzaam de geluiden terug. Overal liepen bebloede mensen rond. Alle ruiten van de winkels waren in het rond gevlogen. Het voetpad lag vol glas en menselijke lichaamsdelen, hier een arm, daar een arm. Het was niet om aan te zien. Een tram en een paar auto’s stonden in brand en er hing een stofwolk met de geur van verbrand vlees.’

De Antwerpse schrijver Guy Commerman (°1939) liep aan zijn vaders hand over de Teniersplaats: ‘De eerste drie seconden was alles doodstil. Enkele seconden later kroop ik over lijken. Ik vergeet nooit de verschroeiende geur van de dood, de truck met verkoolde soldaten die uitbrandde, de paarse kleur van de dood en heel even een onheilspellende stilte. Een uit de rails gerukte overvolle tram 3, iemand raapte menselijke resten op, sirenes, soldaten, brancardiers, brandweerlieden, de complete chaos. Ik zwijg nog over dat vrouwenhoofd, op de trapjes van bioscoop Studio 48. Ik trapte op een oog! Pardon! Als er al een hel bestaat, dan was dit de hel. Erger kan nauwelijks. Ik strompelde, klauterde en struikelde met mijn vader verder, weg van het gruwelijke onheil. Verdwaasd renden we naar huis. Aan de Vogelenmarkt kreeg ik een hoorntje ijsroom, drie bollen vanille, maar geen woord uitleg. Geen troost, geen knu el, wel een ijsje. Ik werd toen veel te vlug volwassen. Heel lang bleef ik triest, boos en onzeker. De eerste dagen sprak ik niet. Pas vele jaren later kon ik alles verwoorden.’

Pater Puts van de Paardenmarkt ten midden van de chaos (dank aan Eddy Antonissen voor deze info) – (c) National Archives.

‘Dat was zo massaal’, verzucht Pieter Van de Velde van het Vlaamse Kruis. ‘Daar lagen mensen letterlijk levend te verbranden. Jeeps waren uiteengereten, maar de naftbakken [benzinetanks] zaten nog vol ben- zine en brandden uit.’ Brandweerman Pierre Lepomme denkt er nog vaak aan terug: ‘De voorbijgangers die op de hoek van de De Keyserlei stonden om de Frankrijklei over te steken, waren allemaal getro en. Tientallen lagen op de grond, vooral verwond aan de armen en benen. Dat was een hoop aangekleed vlees, dat klinkt verschrikkelijk, maar zo was het.’ Theo Franssen is lovend over de hulpverleners: ‘In koortsige haast werd gewerkt, als wilde men de bevolking zo vlug mogelijk van dit afgrijselijke schouwspel verlossen. Alle beschikbare burgelijke en militaire ambulancewagens waren nog niet voldoende. De doden en gekwetsten werden ook met vrachtwagens weggevoerd. Soldaten sprongen bij en een uur later waren de slachtoffers al geborgen. Twee uur later kon het verkeer weer geregeld worden.’

Beelden

Omdat de geallieerden getroffen waren, werd uitzonderlijk toegelaten om enkele beelden te maken. Daardoor hebben we vandaag enkele heel aangrijpende foto’s en een indrukwekkend stuk film.

Slachtoffers

Volgens onderstaande geheime verslag waren er ‘slechts’ 110 doden na de inslag.

Toen in de lente 1945 de gegevens over de V-bommenterreur in Antwerpen werden vrijgegeven, werd pas duidelijk hoe zwaar de balans was bij de V2-inslag op de Teniersplaats. Er waren 157 doden, twee vermisten en 309 gewonden. Onder de dodelijke slachtoffers waren 29 geallieerde militairen. Onder de doden waren veel oudere mensen, die waarschijnlijk op weg waren toen het kruispunt werd getroffen. De gemiddelde leeftijd van de slachtoffers is bijna 41 jaar. Daarnaast zijn er opvallend veel vrouwen (49) gestorven. Op basis van het onderzoek kon ik onderstaande namen identificeren. Indien u nog meer info of verbeteringen heeft, gelieve mij via deze link te contacteren.

	Voornaam	Naam	°Plaats	Woonplaats	Leeftijd
1	Gerard	Absolon	Brugge	Antwerpen	35
2	Joanna	Akkermans	Ekeren	Antwerpen	46
3	Jan	Avonts	Merksem	Berchem	40
4	Coleta	Beekens	Berchem	Berchem	49
5	Livina	Beekens	Berchem	Berchem	47

6	Camillus	Blommaerts	Antwerpen	Deurne	60
7	Josephus	Bollaerts	Antwerpen	Borgerhout	61
8	Albert	Boone	Princenhage	Antwerpen	29
9	Irma	Borry	Borgerhout	Borgerhout	49
10	François	Braem	Borgerhout	Antwerpen	42
11	James Gordon	Brown	Lyndhirst (CAN)	Royal Canadian Air Force	35
De Canadese kapelaan James Gordon Brown was in een van de populaire cafés aan de Teniersplaats samen met zijn makkers zijn 35ste verjaardag aan het vieren toen de V2 insloeg. Hij overleefde zijn verjaardagsfeest niet…
12	Jozef	Brangers	Borgerhout	Borgerhout	48
13	Irma	Bus	Berchem	Berchem	50
14	Jozef	Caes	Hallaar	Heist-op-den-Berg	36
15	Marcel	Camby	Merksem	Antwerpen	36
16	Laura	Coghe	Saint-Macaire	Antwerpen	26
17	Lambert	Cortijser	Borgloon	Antwerpen	60
18	Jacques	Coucke	Wilrijk	Wilrijk	14
19	Florina	De Bin	De Klinge	Berchem	48
20	Christiaan	De Boer	Antwerpen	Hoboken	61
21	Emile	De Bruyne	Antwerpen	Deurne	41

22	Manuel	De Carvalro	Rio (Madeira)	Antwerpen	39
23	Raymond	De Meester	Antwerpen	Antwerpen	24
24	Jozef	De Meulemeester	Lillo	Antwerpen	76
25	Joanna	De Pooter	Ranst	Antwerpen	52
26	Jacob	De Reyer	Herk-de-Stad	Antwerpen	45
27	Polydoor	De Waele	Temse	Antwerpen	56
28	Melanie	Debloudts	Herentals	Schoten	22
29	Charles	Denayer	Antwerpen	Antwerpen	4
Charles Denayer (°1940) kwam om samen met zijn moeder Leopoldina Van Laken (°1904). Leopoldina’s kleindochter Martine Denayer (°1953) beseft tot vandaag dat de V2-inslag haar familie voor altijd getekend heeft: ‘Beiden overleden te Antwerpen, ten gevolge van oorlogsomstandigen’, staat op hun doodsbrief. De echte oorzaak mocht zelfs op de begrafenis niet bekendgemaakt worden. ‘Grootmoeder en kleine Charles zaten op de tram om voedselbonnen te halen of waren op terugweg. Mijn grootvader en tante moesten in alle ziekenhuizen op zoek naar hen. Eerst bezochten ze het Stuivenbergziekenhuis. In de ronde zalen lagen alle slachtoffers, waarover ze moesten stappen om hun eigen familieleden te vinden. Uiteindelijk vonden ze hen in de Harmonie.’
30	Theofiel	Dierinck	Hamme	Antwerpen	57
31	Simonne	Duquenne	Antwerpen	Antwerpen	14
32	Jean	Engelmann	Antwerpen	Schelle	17

33	Roelof	Evers	Vlissingen (NL)	Berchem	20

34	Jozef	Feber	Antwerpen	Antwerpen	22
35	Joseph	Gaillaert	Borgerhout	Antwerpen	41
36	Lodewijk	Ganbeen	Antwerpen	Antwerpen	22
37	Karel	Gastmans	Antwerpen	Antwerpen	31
38	Lodewijk	Geers	Berchem	Berchem	32
39	Anna	Gorremans	Ekeren	Antwerpen	38
40	Majer	Gulden	Warschau (POL)	Deurne	42
41	Clementina	Guns	Antwerpen	Antwerpen	39
42	René	Haentjes	Antwerpen	Antwerpen	17
43	Eugeen	Haltiner	Oberiet (ZWE)	Wilrijk	44
44	Guillaume	Hellmich	Antwerpen	Antwerpen	45
45	Jan	Hendriks	Antwerpen	Antwerpen	18
46	Petrus	Heyboers	Oorderen	Schoten	48
47	Joannes	Heylen	Herselt	Herstelt	50
48	Ludovicus	Hodister	Antwerpen	Borgerhout	47
49	Frans	Huybrechts	Duffel	Mortsel	60
50	Jeanne	Huygens	Antwerpen	Antwerpen	22
51	Godfriedus	Jacobs	Merksem	Merksem	36
52	Laurent	Jageneau	Hasselt	Antwerpen	49
53	Pieter	Janssens	Antwerpen	Antwerpen	64
Petrus/Pieter Janssens (°1880) woonde in een prachtig herenhuis in de Anselmostraat 49. Het begin van de oorlog verliep voor hem dramatisch. Twee dagen na de Duitse inval (op 12 mei 1940) stierf zijn echtgenote. Zijn achterkleinzoon Wieland Janssens vertelt de rest van het dramatische verhaal: ‘Zijn zoon Roland – die bij de Compagnie Maritime had gewerkt – is vroegtijdig gestorven in 1941 ten gevolge van tering/oorlogsuitputting na zich te overwerken tijdens de meidagen van 1940. Hij werd dan voogd van zijn kleinzoon Peter Hendrik, mijn vader. Hij was door de oorlog al zeer getekend en viel dan op 27 november 1944 zelf ook nog als slachtoffer. Beroepshalve bekleedde mijn overgrootvader een belangrijke openbare stadsfunctie in de Antwerpse haven, opziener van De Dienst van Kaaien, Afdaken, Stapelhuizen en Verhuringen aan de Haven. Ik denk dat hij ten tijden van de V2-inslag net gepensioneerd was. Ik heb een foto van hem gevonden in burger met zijn kleinzoon. Die is naar mijn inschatting van rond 1944, hij zou er dus op het ogenblik van overlijden zeer typisch voor die tijd zo uitgezien hebben met mantel, kostuum en hoed.’
54	Henricus	Jones	Antwerpen	Antwerpen	68
55	Augustinus	Kempeneer	Antwerpen	Antwerpen	75
56	Irma	Kenis	Lille (Fr)	Wommelgem	28
57	Joanna	Kerselaers	Antwerpen	Wilrijk	39
58	Gabriella	Ledoux	Antwerpen	Antwerpen	19
59	Raymond	Leseul	Antwerpen	Borgerhout	56
60	Theo	Lodeweyckx	Antwerpen	Antwerpen	58
61	Corneel	Loopmans	Essen	Kalmthout	36
62	Maria	Loos	Zonhoven	Antwerpen	51
63	Suzanna	Meersman	Steendorp	Boechout	21

64	Corneel	Mees	Antwerpen	Antwerpen	60
65	Jaak	Meeusen	Sint-Lenaarts	Merksem	40

66	José	Mennekens	Antwerpen	Antwerpen	20
67	Joannes	Mertens	Borgerhout	Borgerhout	21
68	Jozef	Meyvis	Kalmthout	Kalmthout	32
69	Carolus	Mortelmans	Merksem	Ekeren	58
70	Albert	Paridaens	Liezele	Liezele	36
71	Maria	Peckstadt	Beveren-Waas	Antwerpen	53
72	Octave	Peelman	Moerzeke	Berchem	40
73	Anna	Peeters	Antwerpen	Antwerpen	12
74	August	Peeters	Antwerpen	Antwerpen	25
75	John	Polderman	Blackburn (Eng)	Boechout	26
76	Prosper	Recourdon	Antwerpen	Antwerpen	61
77	Georgette	Ries	Antwerpen	Antwerpen	20

78	Verne	Robinson	VS	U.S. 604th Engineers	26
Verne Robinson (°1918) was een van de Amerikaanse soldaten die op het kruispunt aanwezig was. Samen met twee anderen was hij vanuit Namen met een legerjeep onderweg naar het Centraal Station in Antwerpen, om daar voorraden op te halen. Net toen ze vertraagden op het kruispunt, sloeg de raket in. Verne werd uit het voertuig geslingerd en lag bewegingloos op de stoep. Enkele omstanders probeerden hem nog te helpen, maar niks baatte. Een shrapnel had zijn slaap doorboord. Hij was de enige soldaat van de 604th Engineers die sneuvelde tijdens de oorlog.
79	Victor	Roenen	Visé	Antwerpen	38
80	Marinus	Sleeuwaegen	Retranchement (Nl)	Lier	34
81	Edith	Smith	Bangor (VK)	Antwerpen	53
82	Ludovicus	Smits	Brasschaat	Ekeren	17
83	Josephus	Snepvangers	Antwerpen	Antwerpen	43
84	Clementina	Springael	Antwerpen	Antwerpen	42
85	Angele	Strobbaerts	Antwerpen	Antwerpen	50
86	Eugenia	Swerts	Borgerhout	Antwerpen	52
87	Felicien	Thijs	Lier	Antwerpen	66
88	Floribert	Thysen	Antwerpen	Antwerpen	54
89	Henri	Timmermans	Antwerpen	Antwerpen	60
90	Ludovicus	Timmermans	Tessenderlo	Antwerpen	53
91	Rosalie	Timmermans	Antwerpen	Antwerpen	28
92	Karel	Tulfer	Antwerpen	Borgerhout	29
93	Liliane	Van Breedam	Antwerpen	Antwerpen	17
94	Colette	Van Cauteren	Steendorp	Borgerhout	41
95	René	Van Cauwenberghe	Berchem	Antwerpen	57
96	Jozef	Van Craen	Schoten	Schoten	54
Evi Verhaert schreef me: ‘Mijn overgrootvader Jozef Van Craen was een verzetsstrijder die voortvluchtigen deed onderduiken in de ruïnes van het gebombardeerd Gods-Gasthuis in Schoten. Er werd een straat naar hem vernoemd en hij ligt op het erekerkhof in Schoten. Pijnlijk ironisch is mijn overgrootvader na de bevrijding omgekomen in een auto op de Teniersplaats op 27 november 1944.’ Deze slideshow vereist JavaScript.
97	Alfons	Van de Velde	Antwerpen	Antwerpen	31
98	Jacobus	Van den Berghe	Antwerpen	Merksem	39
99	Josephina	Van den Bleeken	Antwerpen	Antwerpen	19
100	Simonne	Van den Bosch	Antwerpen	Antwerpen	18
101	Elisabeth	Van den Broeck	Borgerhout	Borgerhout	29

102	Francisca	Van Dooren	Westmalle	Oostmalle	32
103	Edward	Van Ganse	Antwerpen	Borgerhout	53
104	Petrus	Van Gansen	Gent	Antwerpen	67
105	Leopoldina	Van Laken	Lanaken	Antwerpen	40
Leopoldina Van Laken (°1904) kwam om samen met haar zoontje Charles Denayer (°1940). Leopoldina’s kleindochter Martine Denayer (°1953) beseft tot vandaag dat de V2-inslag haar familie voor altijd getekend heeft: ‘Beiden overleden te Antwerpen, ten gevolge van oorlogsomstandigen’, staat op hun doodsbrief. De echte oorzaak mocht zelfs op de begrafenis niet bekendgemaakt worden. ‘Grootmoeder en kleine Charles zaten op de tram om voedselbonnen te halen of waren op terugweg. Mijn grootvader en tante moesten in alle ziekenhuizen op zoek naar hen. Eerst bezochten ze het Stuivenbergziekenhuis. In de ronde zalen lagen alle slachtoffers, waarover ze moesten stappen om hun eigen familieleden te vinden. Uiteindelijk vonden ze hen in de Harmonie.’
106	Maria	Van Lens	Antwerpen	Deurne	29
107	Leonie	Van Lombergen	Temse	Schoten	32
108	Joanna	Van Praet	Anderlecht	Anderlecht	20
109	Charles	Van Putte	Merksem	Deurne	72
110	Jozef	Van Velthoven	Antwerpen	Antwerpen	29
111	Marie	Van Walle	Gent	Antwerpen	51
112	Corneel	Van Wallendael	Wilmarsdonk	Wilmarsdonk	76
113	Karel	Van Wijnsberghe	Brasschaat	Brasschaat	21

114	Maria	Vercammen	Antwerpen	Antwerpen	29
115	Joanna	Verdaet	Duffel	Antwerpen	56
116	Hélène	Verelst	Antwerpen	Antwerpen	34
117	Leon	Vergison	Brugge	Antwerpen	61
118	Constance	Vergracht	Ulen (Nl)	Berchem	26
119	Jozefina	Verheyen	Geel	Antwerpen	71
120	Maria	Verheyen	Antwerpen	Antwerpen	35
121	Paulina	Verhoeven	Borgerhout	Borgerhout	19
122	Joanna	Vermeer	Antwerpen	Antwerpen	57
123	Franciscus	Verstraeten	Berchem	Deurne	48
124	Catharina	Verwimp	Antwerpen	Deurne	70
125	Jozef	Voet	Koningshooikt	Antwerpen	26
126	Philimena	Wechuysen	Edegem	Antwerpen	55

BewarenBewaren

5 gedachten over “27 november 1944: V2 Teniersplaats Antwerpen”

Pingback: Zeventig jaar geleden: V-bom op de Teniersplaats – Pieter Serrien
Charly Petanque schreef:

12 oktober 2017 om 15:14

Dit was verschrikkelijk ! Woorden schieten te kort.

Beantwoorden
Pingback: Verhalen over de V-bommenterreur (4) – Pieter Serrien
Pingback: 75 jaar geleden: V2 op de Teniersplaats – Pieter Serrien
Saskia Mercelis schreef:

6 februari 2021 om 20:15

Beste Pieter, wijlen mijn nonkel, Jean-Pierre Engelmann (N° 32 op de lijst), overleed die dag door een V2 bom op het Instituut van de Dames. Er waren die dag 2 V2 aanslagen. Er werd een administratie fout gemaakt waardoor hij op de lijst van de Terniersplaats werd opgenomen.

Beantwoorden