Wapenstilstandstekst

Dit is de integrale tekst van het wapenstilstandsverdrag zoals die ondertekend werd op 11 november 1918, officieel om 5 uur ’s morgens in het Bos van Compiègne. Hier en daar zijn er toevoegingen gemaakt in het cursief en tussen haakjes (ook in de originele tekst zijn haakjes, die staat niet in cursief). De tekst is vertaald, naar het begrijpbaar huidig Nederlands gezet en aangevuld door Pieter Serrien in kader van zijn boek Het elfde uur. Belangrijk werk is gebeurd door de schitterende mensen van Wikipedia/Wikisource (deze link).

8-11 — De eerste ontmoeting van de Duitse en geallieerde wapenstilstandsonderhandelaars op 8 november 1918.

Tussen de maarschalk (Ferdinand) Foch, opperbevelhebber van de geallieerde legers, optredend namens de Geallieerde en Geassocieerde mogendheden, bijgestaan door de admiraal (Rosslyn) Weymiss, First Sea Lord, (voor de geallieerde marines) enerzijds;

de heer (Matthias) Erzberger, staatssecretaris, voorzitter van de Duitse delegatie, graaf von Oberndorff,buitengewone gezant en gevolmachtigde minister (voor Buitenlandse Zaken), Majoor-generaal (Deltev) von Winterfeldt (voor het Duitse leger), kapitein ter zee (Ernst) Vanselow (Duitse marine), voorzien van de nodige bevoegdheden en optredend met de goedkeuring van de Duitse kanselier (Friedrich Ebert), anderzijds;

Er is een wapenstilstand afgesloten onder de volgende voorwaarden:

A. Clausules betreffende het westelijk front

1) Het stopzetten van alle vijandigheden ter land en in de lucht zes uur na de ondertekening (5:00 uur, 11 november 1918) van de wapenstilstand (11:00 uur);

2) De onmiddellijke ontruiming van de (door Duitsland) veroverde landen: België, Frankrijk, Luxemburg, alsook Elzas-Lotharingen (deel van Frankrijk); binnen de 15 dagen na de ondertekening van de wapenstilstand. Duitse troepen die de gebieden nog niet verlaten hebben binnen de gestelde termijn zullen krijgsgevangenen gemaakt worden. De troepen van de Geallieerden en Verenigde Staten zullen de ontruimde gebieden bezetten. Alle ontruimings- en bezettingsbewegingen worden geregeld door een nota (bijlage 1), opgesteld bij de ondertekening van de wapenstilstand.

3) Onmiddellijke repatriëring van alle inwoners van de hierboven opgesomde landen (met inbegrip van gijzelaars, en gearresteerden of veroordeelden). De repatriëring moet afgerond zijn binnen een termijn van 15 dagen.

4) Overgave (hiervoor is geen goed Nederlands woord (uitlevering?), omgekeerd wel: de geallieerden nemen het oorlogsmaterieel van de Duitsers in beslag) door de Duitse legers van volgend oorlogsmaterieel, in goede staat: 5000 kanonnen (2500 zware en 2500 veldkanonnen), 25.000 machinegeweren, 3000 mijnenwerpers (mortieren), 1700 vliegtuigen (jachtvliegtuigen, bommenwerpers, in de eerste plaats alle D7- en nachtbommenwerpers). Bovenstaande moet ter plaatse geleverd worden aan de legers van de Geallieerden en van de Verenigde Staten, in overeenkomst met de gedetailleerde voorwaarden zoals vastgelegd door de nota (bijlage 1), vastgesteld op het ogenblik van de ondertekening van de wapenstilstand.

5) Evacuatie door de Duitse legers van de gebieden aan de linkeroever van de Rijn (demilitarisatie). Deze gebieden worden bestuurd door de lokale autoriteiten, onder de controle van de bezettingslegers van de Geallieerden en de Verenigde Staten. De bezetting van deze gebieden zal gewaarborgd worden door garnizoenen die de belangrijkste oversteekplaatsen van de Rijn (Mains, Koblenz, Keulen) controleren, versterkt door bruggenhoofden in een straal van 30 kilometer op de rechteroever en garnizoenen die eveneens de strategische punten van het gebied zullen houden. Een neutrale zone wordt ingesteld op de rechteroever van de Rijn, tussen de rivier en een parallel getrokken lijn tussen de bruggenhoofden, en aan de rivier, en op 10 kilometer afstand vanaf de Nederlandse tot de Zwitserse grens. De evacuatie door de vijand van het Rijnland, linkeroever en rechteroever, zal zodanig geregeld worden om te worden uitgevoerd binnen een nieuwe termijn van 16 dagen, bijgevolg 31 dagen na de ondertekening van de wapenstilstand. Alle bewegingen van evacuatie of bezetting zullen geregeld worden door de nota bijlage nummer 1, vastgelegd op het ogenblik van de ondertekening van de wapenstilstand.

6)In alle door de vijand ontruimde gebieden, is elke evacuatie (deportatie) van inwoners verboden. Er wordt hen of hun eigendom geen schade berokkend. Niemand wordt vervolgd voor betrokkenheid bij oorlogsdaden voorafgaand aan de ondertekening van de wapenstilstand. Er mag geen enkele vernieling plaatsvinden, van welke soort ook. Alle soorten militaire installaties worden intact overhandigd, net als de militaire voorraden: levensmiddelen, munitie, uitrusting, die niet meegenomen werden tijdens de vastgelegde termijn om het gebied te ontruimen. Levensmiddelenvoorraden, van alle aard, voor de burgerbevolking, vee, enzovoorts, dienen ter plekke achtergelaten te worden. Er wordt geen enkele algemene maatregel of officiële verordening getroffen die het waardeverlies van industriële bedrijven of de vermindering van hun personeel tot gevolg heeft.

7) Wegen en alle soorten communicatiemiddelen, spoorwegen, waterwegen, straten, bruggen, telegraaflijnen, telefoonlijnen worden op geen enkele manier belemmerd. Al het huidige civiele en militaire personeel blijft aan. 5000 locomotieven en 150.000 wagons, in goede werkende staat, met al de noodzakelijke onderdelen en hulpstukken, worden overgedragen aan de Geallieerden. Dat binnen in bijlage 2 vastgelegde termijn, waarvan het totaal 31 dagen niet zal overschrijden. Daarnaast worden 5000 vrachtwagens in goede staat geleverd binnen een termijn van 36 dagen. De spoorwegen van Elzas-Lotharingen, voorzien van alle personeel en materieel dat organiek aan dit netwerk is toegewezen, worden binnen een termijn van 31 dagen overgedragen. Bovendien wordt alle materieel benodigd voor de uitbating in de gebieden op de linkeroever van de Rijn ter plekke gelaten. Alle toeleveringen van kolen en onderhoudsmateriaal, spoor-, signalisatie- en werkplaatsmaterieel, worden ter plekke gelaten. Deze toeleveringen gebeuren, voor wat de uitbating van de communicatiewegen in de gebieden op de linker Rijnoever betreft, door Duitsland. Alle binnenschepen die de Geallieerden ontnomen werden worden hen terugbezorgd. In de nota bijlage 2 worden de details van deze maatregelen bepaald.

8) Het Duitse opperbevel is verantwoordelijk om binnen de 48 uur na het ondertekenen van de wapenstilstand (5:00 uur) te onthullen waar mijnen of tijdbommen liggen in de ontruimde gebieden en de vernietiging ervan te faciliteren. Het wijst tevens alle destructieve maatregelen aan die zouden getroffen kunnen zijn (zoals vergiftiging of vervuiling van bronnen en waterputten enzovoorts). Het overtreden van deze voorwaarde zal resulteren in represailles.

9) De legers van de Geallieerden en Verenigde Staten zullen het recht uitoefenen om opeisingen te doen in alle bezette gebieden, mits betaling aan de rechthebbenden. Het onderhoud van de bezettingstroepen van de Rijndistricten (uitgezonderd Elzas-Lotharingen) is ten laste van de Duitse regering.

10) De onmiddellijke repatriëring van alle krijgsgevangenen, met inbegrip van gearresteerden en veroordeelden, van de Geallieerden en de Verenigde Staten, zonder tegenprestatie, volgens de gedetailleerde voorwaarden die nog bepaald zullen worden. De geallieerden en de Verenigde Staten kunnen er naar goeddunken over beschikken. Deze voorwaarde annuleert voorgaande conventies met betrekking tot het uitwisselen van krijgsgevangenen, inbegrepen deze van jullie 1918 die ter ratificatie voorligt. Nochtans, zal de repatriëring van de in Nederland en Zwitserland geïnterneerde Duitse krijgsgevangen voortgezet worden zoals voorheen. De repatriëring van de Duitse krijgsgevangenen zal geregeld worden bij het afsluiten van de (latere) vredesonderhandelingen. (dit laatste was een pijnpunt voor de Duitse onderhandelaars, hun krijgsgevangenen mochten nog niet naar huis)

11) Zieken en gewonden die niet geëvacueerd kunnen worden door de Duitse troepen zullen opgevangen worden door Duits personeel, dat ter plaatse achterblijft met het benodigde materieel.

B. Clausules betreffende de oostgrenzen van Duitsland

12) Alle Duitse troepen in het territorium dat voor de oorlog deel uitmaakte van Oostenrijk-Hongarije, Roemenië of Turkije (bondgenoten van Duitsland) dienen zich terug te trekken tot binnen de op 1 augustus 1914 (oorlogsbegin) geldende grenzen van Duitsland. Alle Duitse troepen die zich momenteel bevinden in het territorium dat voor de oorlog een deel van Rusland was, moeten zich terugtrekken tot binnen de grenzen van Duitsland, zoals hierboven bepaald, van zodra de Geallieerden het nodig achten, rekening houdend met de interne toestand van deze gebieden.

13) Onmiddellijke evacuatie van Duitse troepen en alle Duitse instructeurs, gevangenen en agenten, zowel civiele als militaire, die zich op dit moment in het Russische territorium (volgens de grenzen op 1 augustus 1914 (oorlogsbegin)).

14) In Roemenië en Rusland (volgens grenzen op 1 augustus 1914) moet de Duitse troepen onmiddellijk stoppen met de opeisingen, inbeslagnemingen en alle andere dwangmaatregelen die tot doel hebben om goederen naar Duitsland te brengen.

15) Het annuleren van de verdragen van Boekarest (7 mei 1918, vredesverdrag tussen Duitsland en het koninkrijk Roemenië, zie Wikipedia en de volledige Engelstalige tekst) en Brest-Litovsk (3 maart 1918, vredesverdrag tussen Duitsland en het revolutionaire Rusland (Sovjet-Unie), zie Wikipedia) en alle supplementaire verdragen.

16) De Geallieerden krijgen vrije toegang tot de gebieden aan de Duitse oostgrens die ontruimd zijn door de Duitsers – ofwel via Danzig, ofwel via Weichsel (rivier in Polen, Vistula) – teneinde de bevolking aldaar te bevoorraden of om er de orde te handhaven.

C. Clausule betreffende Oost-Afrika

17) Evacuatie van alle actieve Duitse troepen in Oost-Afrika binnen een termijn bepaald door de Geallieerden.

D. Algemene clausules

18) Repatriëring zonder tegenprestatie, binnen een termijnvan maximum één maand, in overeenkomst met de gedetailleerde voorwaarden die hierna bepaald moeten worden, van alle gevangen burgers, inclusief gijzelaars en personen die veroordeeld worden of reeds zijn, die onderdanen zijn van de Geallieerde of Verbonden staten die opgesomd zijn in Clausule 3).

E. Financiële clausules

19) Onder voorbehoud dat alle (toekomstige) eisen en vorderingen door de Geallieerden en de Verenigde Staten behouden blijven, worden volgende herstelbetalingen afgedwongen: zolang de de wapenstilstand van kracht is, mag door de vijand geen enkele ontvreemding plaatsvinden van openbare waarden die de geallieerden als onderpand kan dienen voor herstelbetalingen. Onmiddellijke teruggave van de geldvoorraad van de Belgische Nationale Bank en van alle documenten – contanten, waardepapieren, die het openbaar en privébelang van de binnengevallen landen betreffen. Teruggave van het door de Duitsers meegenomen of aan hen overhandigde Russische of Roemeense goud. Dit goud valt onder Geallieerde controle tot de ondertekening van de vrede (Vrede van Versailles, eind juni 1919).

F. Maritieme clausules (incl. luchtmacht)

20) Onmiddellijk stopzetten van alle vijandigheden op zee, en precieze indicatie van de posities en bewegingen van alle Duitse schepen. Aan de neutralen (landen zoals Nederland en Spanje) wordt gecommuniceerd over de aan de Geallieerden toegestane vrijheid van navigatie van de handels- en oorlogsvloot van de Geallieerde mogendheden in alle in alle territoriale wateren zonder dat de neutraliteit verbroken wordt.

21) Alle krijgsgevangenen van de Geallieerde marines en handelsvloten in Duitse handen worden zonder tegenprestatie vrijgelaten.

22) Alle nog intacte (Duitse) onderzeeërs overdragen aan de Geallieerden en Verenigde Staten in havens door hen bepaald (inbegrepen de onderzeekruisschepen en alle mijnenleggers), met hun volledige bewapening en uitrusting. De onderzeeërs die niet zeewaardig zijn worden ontdaan van hun bemanning en materieel en worden onder bewaking van de Geallieerden en de Verenigde Staten gesteld. De onderzeeërs, die zeewaardig zijn, zullen klaar gemaakt worden om de Duitse havens te verlaten zodra zij per radiozender orders zullen ontvangen voor hun reis naar de aangewezen uitleveringshaven, en de overige zo snel mogelijk. De voorwaarden van dit artikel moeten vervuld worden binnen een termijn van veertien dagen na de ondertekening van de wapenstilstand (dus voor 25 november 1918, 5 uur).

23) De Geallieerden en de Verenigde Staten selecteren die Duitse oorlogsbodems die onmiddellijk dienen ontwapend te worden om daarna geïnterneerd te worden in neutrale havens, of bij gebrek aan deze, in door de Geallieerden en de Verenigde Staten aangeduide havens. Daar staan ze onder bewaking van de Geallieerden en de Verenigde Staten, met uitsluitend bewakingsdetachemenent aan boord. Het gaat om volgende oorlogsbodems:

6 slagkruisers
10 slagschepen
8 lichte kruisschepen (waarvan 2 mijnenleggers)
50 torpedojagers van de recentste types.

Alle andere oorlogsschepen (inclusief rivierschepen) moeten ontwapend en verzameld worden in de Duitse marinebasissen die aangeduid zijn door de Geallieerden en de Verenigde Staten. Ze worden daar onder de bewaking van de Geallieerden en de Verenigde Staten geplaatst. Alle schepen van de hulpvloot worden ontwapend. Alle schepen aangewezen om geïnterneerd te worden dienen zeven dagen na de wapenstilstandsondertekening vertrekkensklaar in de Duitse havens te liggen. De instructies voor de afvaart worden via radiozender meegedeeld.

24) De Geallieerden en de Verenigde Staten hebben het recht om buiten de Duitse territoriale wateren alle mijnenvelden en obstakels te ruimen die door Duitsland geplaatst werden; Duitsland moet de locaties ervan aanduiden.

25) De Geallieerde marine en handelsvloot krijgen vrije toegang tot en uitvaart van de Baltische Zee. Dit wordt afgedwongen door de bezetting van alle Duitse forten, batterijen en verdedigingswerken langs de doorvaarten van het Kattegat tot de Baltische Zee, en door het ruimen van alle mijnen of obstakels binnen en buiten de Duitse territoriale wateren waarvan de plannen en locaties door Duitsland te bezorgen zijn, zonder dat deze enige neutraliteitsvraag kan opwerpen.

26) De voortzetting van de Geallieerde blokkade (van de Duitse havens) onder de bestaande voorwaarden, waarbij schepen van de Duitse handelsvloot op zee onderwerp blijven van inbeslagneming. Gedurende de wapenstilstand zullen de Geallieerden en de Verenigde Staten voorzien in de ravitaillering van Duitsland in hoeverre deze als noodzakelijk erkend wordt. (dit laatste was een strijdpunt van Matthias Erzberger in de laatste uren van de onderhandelingen).

27) De volledige (Duitse) luchtmacht moet verzamelen en aan de grond blijven in door de Geallieerden en de Verenigde Staten aangeduide Duitse basissen. (Op 11 november waren Duitse piloten dus onderweg naar deze luchthavens, onder hen ook Hermann Göring. Als ze in de lucht betrapt zouden worden zouden ze worden neergeschoten.)

28) Bij het ontruimen van de Belgische kust en havens moet Duitsland al het haven- en binnenscheepvaartsmaterieel van alle handelsschepen, sleepboten, binnenschepen; de volledige maritieme luchtmacht en luchtvaartsmaterieel en -voorradenmaterieel; voorraden en wapens van alle aard; ter plekke en intact achterlaten.

29) Alle havens aan de Zwarte Zee moeten door Duitsland ontruimd worden. Alle Russische oorlogsbodem die Duitsland in beslag nam in de Zwarte Zee dienen overgedragen te worden aan de Geallieerden en de Verenigde Staten. Alle door in beslag genomen neutrale handelsschepen worden vrijgegeven. Al het oorlogs- en ander materieel dat in deze havens in beslag genomen zijn dienen teruggegeven worden en het Duitse materieel – gespecificeerd in artikel 33 – dienen te worden achtergelaten.

30) Teruggave, zonder wederkerigheid, van alle Geallieerde handelsschepen die op dit ogenblik in Duitse handen zijn in door de Geallieerden en de Verenigde Staten aangeduide havens.

31) Verbod op elke vernietiging van schepen of materieel voorafgaand aan de ontruiming, overgave of teruggave.

32) De Duitse regering zal formeel alle neutrale regeringen – en specifiek die van Noorwegen, Zweden, Denemarken en Nederland – op de hoogte brengen dat alle beperkingen door de Duitse overheid of Duitse privéondernemingen opgelegd aan hun scheepsverkeer (van de neutralen) met de Geallieerden – zoals export van scheepsbouwmateriaal – onmiddellijk geannuleerd zijn.

33) Geen enkele overdracht van Duitse handelsschepen van eender welke aard, naar eender welke neutrale vlag, zal mogelijk zijn na de ondertekening van de wapenstilstand.

G. Duur van de wapenstilstand

34) De duur van de wapenstilstand is vastgelegd op 36 dagen, met de mogelijkheid tot verlenging. Tijdens deze periode kan de wapenstilstand, indien de voorwaarden niet worden nageleefd, door een van de contracterende partijen worden beëindigd die hiervan 48 uur op voorhand kennis zal moeten geven. De uitvoering van de artikels 3 en 28 zullen geen aanleiding geven tot het opschorten van de wapenstilstand voor onvoldoende uitvoering, binnen de gestelde termijnen, behalve dan wanneer deze onvoldoende uitvoering moedwillig is.

Om de uitvoering van de huidige conventie onder de beste omstandigheden te verzekeren, wordt het principe van een permanente Internationale Wapenstilstandscommissie erkend. Deze Commissie zal handelen onder de autoriteit van het Geallieerde militaire en maritieme opperbevel.

– – – – –

De voorliggende wapenstilstand werd ondertekend op 11 november 1918, om 5 uur (Franse tijd). (in werkelijkheid was dit later, maar Foch wilde het officieel om 5 uur)

Foch

Wemyss

Erzberger

Oberndorff

Winterfeldt

Vanselow