Welkom! Wat fijn dat je het bijzondere oorlogsverhaal van Eva Fastag (1917-2021) wilt ontdekken. In de zomer van 2019 had ik de unieke kans om haar te interviewen. Twee jaar later, op 12 augustus 2021, overleed ze op 104-jarige leeftijd. Samen schreven we een boek over hoe ze de Holocaust tijdens de Tweede Wereldoorlog overleefde. Om haar verhaal te bewaren en te kunnen doorvertellen, heb ik fragmenten uit het interview online gezet.
1. Intro: de boektrailer
Voor we kunnen starten, stelt Eva Fastag zich aan jullie voor. Luister vooral naar het einde: de reden waarom ze na vele jaren zwijgen haar verhaal vertelde…
2. De Jodenvervolging
Eva Fastag was Joods. Ze werd geboren in Polen in 1917 (WO1 was nog bezig). Toen ze twee jaar was vluchtten haar ouders weg, uit armoede maar ook voor het groeiende antisemitisme. Het jonge gezin belandde in Antwerpen. Eerst hoopten ze om naar de Verenigde Staten te vluchten, maar als illegalen hadden ze geen rechten. Ze bleven in België. En zo groeide Eva op als een gewoon Antwerps, Vlaams, Belgisch meisje. Ze kreeg nog één zus en drie broers. Ze was een heel goede student met een bijzondere talenknobbel. Na haar studies tot typiste vond ze snel werk. Met haar loon kon het arme gezin zich wat meer permitteren. Maar toen brak de Tweede Wereldoorlog uit. Haar leven veranderde compleet. Met de Duitsers aan de macht kwamen ook de anti-Joodse regels. Ze verloor haar job en werd plotseling als minderwaardig beschouwd. Hieronder vertelt ze hoe ze die moeilijke periode beleefde.
3. De dossinkazerne
Eva Fastag was bij de eerste gevangenen van de Dossinkazerne in Mechelen. Op 27 juli 1942 richtten de Duitsers in die oude kazerne een verzamelkamp voor de Joden op. Overal in België en Noord-Frankrijk werden Joden opgeroepen of gearresteerd. In Mechelen werden ze ingeschreven als gevangenen. Dat gebeurde in de Aufnahme. Mannen, vrouwen en kinderen kregen een nummer in afwachting van hun transport naar Auschwitz. Telkens er duizend Joodse gevangenen waren ingeschreven, vertrok een nieuw transport. De gevangenen en Eva kenden het echte doel van de transporten niet.
In Dossin werden verschillende Joodse gevangenen ook verplicht tewerkgesteld. Eva Fastag was een van hen. Zij moest werken in de Aufnahme. Ze stelde de lijsten voor de transporten op. Hieronder vertelt ze hoe dat verliep.
4. de aantallen
Ongeveer 25.000 Joden kwamen op de lijsten van Eva terecht. Zij zag ze allemaal in de ogen, schreef hun naam op en zo werden ze toegewezen aan het transport richting Auschwitz. Van hen zou minder dan 5% de oorlog overleven. Hieronder zie je een overzicht van de transporten, met daarbij: het nummer van het transport; de datum; het totale aantal gevangenen dat aankwam in het vernietigingskamp; het aantal vrouwen en het aantal kinderen jonger dan 15 jaar op het transport; het aantal ontsnappingen tijdens het transport en het aantal dat daarna terug werd gearresteerd of werd neergeschoten in de ontsnappingspoging; het aantal dat bij aankomst meteen vergast werd; het aantal dat de oorlog heeft overleefd. Deze tabel staat in het boek, p. 108-109. Meer details vind je op de website van Kazerne Dossin, via deze link.
5. haar eigen familie…
En toen werd ook haar familie gearresteerd… Daarover vertelt ze hieronder.
6. ANGST EN TERREUR IN DOSSIN
‘Ordelijk en in de beste volgorde de dood ingestuurd’, zo noemde Eva de werking van Dossin. De Duitse bezetters deden er alles aan om de orde en de rust te bewaren in Dossin. Zo zouden de Joden tot hun vertrek zich niet te opstandig gedragen. Er werd veel geweld gebruikt door de bewakers en de Duitse kampcommandant Philipp Schmitt. Eva zelf kreeg vooral te maken met Max Boden, het hoofd van de Aufnahme. In onderstaand fragment denk ze na over hoe het kan dat mensen zo’n gruwelijke dingen kunnen doen.
7. Verzet in Dossin
Ondanks alle verschrikking, liet Eva zich niet doen. Ze paste de transportlijsten aan, zodat vrienden en familieleden samen zaten. Ze hielp verzetslieden door ze in dezelfde wagon te zetten, zodat ze konden ontsnappen. Ze liet bezwarende documenten die bewezen dat iemand Joods was, verdwijnen… en haar meest ingrijpende actie was net voor het bekende Transport XX: toen kon ze de commandant overtuigen om de gevangenen de volgorde van transport te laten kiezen. Na het vertrek hielden drie verzetslieden bij Boortmeerbeek de trein tegen en hielpen verschillende gevangenen ontsnappen. Ondertussen zaten vrienden, familieleden en verzetslieden samen en konden ze makkelijker uit de stilstaande trein ontsnappen., In een laatste fragment vertelt ze hier zelf over. Ze eindigt met het verhaal over Arnold Dobruszkes, de Joodse elektricien die in Dossin moest werken. Op hem werd ze stiekem verliefd…
8. De zes fragmenten samen
Een lezer monteerde de zes interviewfragmenten. Als je ze allemaal achter elkaar wilt bekijken kan dat hieronder.
9. Wil je nog meer weten?
Wil je nog meer weten of iets extra vertellen, dan kan je hieronder een reactie achterlaten. Uiteraard mag je altijd het boek lezen. Misschien kan je een bezoek brengen aan het museum Kazerne Dossin of op zoek gaan naar lokale oorlogsverhalen.
Bedankt om naar Eva’s verhaal te luisteren. Voor haar was dat de belangrijkste motivatie om na bijna 75 jaar stilzwijgen, toch te vertellen. Nu ze overleden is, is het nog belangrijker om haar verhaal te blijven delen! Deel deze pagina of de video’s op YouTube.
Wil je op de hoogte blijven? Volg mij online (klik op de symbolen):
Pieter Serrien 
Ik ga zeker het boek kopen.
Wonderlijke vrouw!
Wat een sterke, intelligente vrouw ! Respect Respect.
Brief naar Mevr. Eva Fastag ligt klaar om gepost te worden.
Ik heb net het boek gelezen! Wat een verhaal! Inderdaad, de Dossinkazerne is niet zo bekend in de vele films of boeken. Hoe moedig vele mensen waren om dit allemaal te overleven! Mijn diep respect en bewondering!