Binnenkort ook Belgische bommen op Syrië?

Amerika vraagt officieel aan België om mee te bombarderen op IS-doelwitten in Syrië. Onze minister van Buitenlandse Zaken lijkt gretig te willen ingaan op de vraag van onze machtige bondgenoot, maar de premier wenst terecht eerst een debat in het parlement. Bommen smijten zonder VN-mandaat is een militaire daad. Zonder het te willen, zou het ook wel eens een misdaad kunnen worden.

Ik hoop dat onze ministers en volksvertegenwoordigers niet enkel debatteren over het kostenplaatje in tijden van besparingen en over de potentiële stijgende terreurdreiging als gevolg van de Belgische bombardementen, maar dat ze ook nadenken over de risico’s van onze bommen, die ook ongewilde slachtoffers kunnen maken.

Er is nood aan een breder debat, want bommen droppen blijft een militaire gemakkelijkheidsoplossing, zonder al te grote risico’s voor onze soldaten. Het thema moet op de tafel komen. Elke luchtaanval kan onschuldigen treffen, want bombarderen is nog steeds geen precisiewerk.

Na mijn opiniestukken over vluchtelingen en oorlogsslachtoffers, stel ik in onderstaand stuk de vraag naar de consequenties van mogelijke Belgische bommen op Syrië.

Friendly fire

In de chaos van Irak en Syrië is het bijna onmogelijk om met honderd procent zekerheid doelwitten te bepalen. Op 15 februari 2016 vielen er in Syrië meer dan vijftig doden bij aanvallen op ziekenhuizen gesteund door Artsen Zonder Grenzen. Waarschijnlijk joegen die dag ook Russische bommen onschuldige Syrische burgers de dood in.

Het deed me denken aan het drama van 3 oktober 2015 in het Afghaanse Kunduz. Daar vielen toen 42 doden toen een AZG-ziekenhuis het doelwit werd van de Amerikaanse luchtmacht. President Obama drukte zijn spijt uit en beloofde een intern onderzoek. Maar was er geen nood aan een onafhankelijk internationaal onderzoek, zoals terecht werd geëist toen het lijnvliegtuig boven Oekraïne door een Russische raket werd neergehaald?

Als zelfs de machtigste landen niet kunnen of willen uitsluiten dat hun bommen wel eens een burgerdoelwit treffen, wat kan de Belgische luchtmacht dan verzekeren?

Ik mis verontwaardiging in de media. Er heerst geen discussie over waar in Irak de Belgische bommen tot nu toe zijn gevallen. Geen vragen over wie bepaalt wat doelwitten zijn. Geen nieuwsflits over de opeenvolging van drie luchtaanvallen door Saoedi-Arabië op AZG-ziekenhuizen in Yemen, de meest recente op 10 januari 2016 met zes dodelijke slachtoffers. Niemand lijkt zich zorgen te maken over wat de coalitie van Saoedi-Arabië daar uitspookt. UNICEF berichtte nochtans over het doelbewust bombarderen van zeker 130 ziekenhuizen.

Collateral dammage

Zelfs bij legitieme doelwitten, vallen burgerslachtoffers. Dat was vroeger al zo (denk maar aan Mortsel op 5 april 1943) en dat zal altijd zo zijn.

‘You do not get zero civilian casualties in any war’, benadukt de Britse luchtmacht RAF. ‘It is utterly, utterly impossible. It just does not happen and if you are doing that then you cannot fight the war in the first place and you are just engaging in pure symbolism.’

De Britse website Airwars tracht de luchtaanvallen door buitenlandse troepen bij te houden. Tussen het aanvangen van de bombardementen op 8 augustus 2014 en schrikkeldag 29 februari 2016 schatten zij het aantal Syrische en Irakese burgerslachtoffers tussen de 2186 en 2867, waarvan tussen de 918 en 1278 door onze westerse bommen. Ze geven grif toe dat hun data gebaseerd zijn op vaak onbetrouwbare bronnen, maar dat westerse bommen ook onschuldige burgers doden is onweerlegbaar.

De website onderzoekt elk incident in de detail. De transparantie van onze Belgische luchtmacht liet tot nu toe te wensen over, zo concludeert Airwars.org.

De laatste maanden was België veel transparanter dan voorheen. Maar zowel in het nieuws als op het spreekgestoelte van het parlement hoor ik weinig over wat onze F16’s aangericht hebben in de 115 luchtaanvallen die tot nu toe uitvoerden.

Vluchten voor de bommen

De Syrische regering bombardeert zijn eigen burgers. Rusland smijt bommen om IS te verslaan, maar ook om Assad in het zadel te houden. De westerse coalitie, nu meer dan ooit opgehitst door de terroristische aanslagen, voert luchtaanvallen uit op IS.

Overal zijn het de Syrische en Irakese burgers die het grootste slachtoffer zijn. Terwijl de wereld siddert en beeft voor mogelijke nieuwe aanslagen, vergeten we dat veruit de meeste slachtoffers vallen door de bommen, zowel de hunne als de onze.

Vooral de door regeringsvliegtuigen gedropte barrel bombs (bomvaten) zorgen voor een echte terreur. Volgens Syrische mensenrechtenactivisten maakten deze wapens in 2014 naar schatting tweeduizend doden en dat enkel en alleen in Aleppo. Het is Assad die zorgt voor de echte bommenterreur. Door onze (terechte) strijd tegen IS vergeten we dat de meeste doden vallen door de Syrische regering. Onze F16’s zouden beter mee een internationale no-flyzone afdwingen.

De bommenterreur is de belangrijkste reden om het land te ontvluchten. Zolang we toelaten dat er bommen op Syrië en Noord-Irak worden gedropt, wie ook de daders zijn, zullen er steeds meer vluchtelingen komen. De asielcrisis maakt duidelijk dat we moeten ingrijpen in Syrië. Toch moeten we ons de vraag durven stellen of het wel verantwoord en zinvol is om nog meer bommen te smijten op een al kapotgeschoten land.

Want Syrië heeft humanitaire hulp en rust nodig, niet nog meer bommen.